Poznaj innego człowieka
Na co dzień bardzo często używamy stereotypów, czyli z góry przyjętych, tendencyjnych, wyobrażeń o tym, jak ludzie danej grupy, rasy, narodowości czy zawodu wyglądają lub się zachowują. Czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy jak często mówimy o głupich blondynkach, skąpych krakusach, wrednej teściowej. Do stereotypów zaliczyć można wyobrażenia o dobrotliwych babciach, Francuzach jako namiętnych kochankach, inteligentnych okularnikach czy pracowitych Niemcach.
Kiedyś stereotypy uważano za ograniczenie, postrzeganie rzeczywistości w formie czarno-białej, dzisiaj psychologia skłania się ku innemu podejściu. Traktuje się je jako naturalny proces radzenia sobie z nadmiarem informacji. Człowiek spostrzega i ocenia świat na skróty, czyli na podstawie niewielu dostępnych obserwacji buduje pełny obraz innych ludzi. Stereotypy są łatwo dostępnymi w użyciu schematami umożliwiającymi szybką, choć powierzchowną ocenę w różnych sytuacjach. Dostarczają nam wskazówek rozpowszechnionych w danym środowisku, z góry podsuwając sposób widzenia określonych faktów i zjawisk społecznych. Są one naturalnym, chociaż uproszczonym, sposobem porządkowania rzeczywistości społecznej.
Podobną do stereotypów rolę odgrywają ukryte teorie osobowości, czyli nasze indywidualne przekonanie o współwystępowaniu pewnych cech, np. określonych cech fizycznych z psychicznymi. W ukrytych teoriach osobowości podobnie jak w stereotypach myślimy na skróty, nie staramy się poznać bliżej danej osoby, ale na podstawie pojedynczych, dostrzeżonych właściwości sami wymyślamy cechy, które dana osoba rzekomo posiada. Dzięki ukrytym teoriom osobowości szybko osiągamy przekonanie, że znamy drugą osobę i możemy przewidywać jej zachowanie.
Przykładem mogą być stereotypy związane z wyglądem. O ludziach, którzy noszą okulary sądzi się, że są inteligentni, o tych, którzy mają rude włosy, że są fałszywi, a o blondynkach, że są mało inteligentne. Wiele badań udowodniło, że atrakcyjne osoby mają też większą szansę na otrzymanie pracy i wyższego wynagrodzenia niż osoby mniej hojnie obdarzone urodą.
Większość stereotypów nie kształtuje się w oparciu o osobiste doświadczenie, lecz formują się pod wpływem rodziny, środowiska, wychowania. Stereotypy nabywa się bardzo wcześnie. Rodzice, mimowolnie, wychowując swoje dziecko przekazują mu swój sposób patrzenia na świat. Dzieci, dla których rodzice są autorytetem, powielają ich zachowania. Ponieważ stereotyp przyswajany jest w dzieciństwie, z tego względu jest bardzo trwały i odporny na zmianę. Stereotypy przenoszą się też innymi drogami. Jako najważniejsze należałoby wymienić żarty np. o głupich blondynkach, media np. nagłaśniające negatywny obraz kibica.
W badaniach psychologicznych odkryto, że kiedy poznajemy nową osobę od razu umieszczamy ją w pewnych grupach czy kategoriach. Często wnioskujemy o cechach danej osoby na podstawie kilku podstawowych informacji np. jeśli ktoś ma dużo tatuaży wydaje nam się, że jest kryminalistą. Jednak w rzeczywistości okazać się może poważanym architektem, który pomaga budować studnie w Afryce.
Stereotypy ułatwiają życie, upraszczają rzeczywistość, mogą być jednak niebezpieczne i prowadzić do fałszowania rzeczywistości i kształtowania się uprzedzeń.
Stereotyp jest przekaźnikiem zarówno społecznej sympatii i aprobaty, jak i uprzedzeń. Jeśli w opisie określonych grup ludzi zawarte są głównie negatywne informacje oceniające, wówczas takie stereotypy są źródłem uprzedzeń. Uprzedzenia powodują, że albo unikamy kontaktu z osobami przynależącymi do danej grupy, albo przypisujemy każdej osobie z tej grupy cechy negatywne. Taki stosunek do ludzi z reguły jest krzywdzący, uniemożliwia jednocześnie poznanie innego człowieka.
Chcemy by nas oceniano dobrze i by każdy dawał nam szansę na to by pokazać jacy jesteśmy naprawdę. Stosujmy tą zasadę w stosunku do innych ludzi.
Źródło: FAZON
